Od 2026 roku przedsiębiorcy zawierający umowy z konsumentami za pośrednictwem stron internetowych lub aplikacji mobilnych będą zobowiązani do zapewnienia możliwości odstąpienia od umowy bezpośrednio w tym samym interfejsie. Obowiązek ten wynika z unijnej dyrektywy, której implementacja została przewidziana w projekcie ustawy o kredycie konsumenckim z 4 lipca 2025 r.

‍

Na czym polega nowy obowiązek?

Jeżeli umowa z konsumentem jest zawierana za pomocą strony internetowej lub aplikacji mobilnej, przedsiębiorca będzie musiał umożliwić konsumentowi odstąpienie od tej umowy w tym samym interfejsie.

‍

Zgodnie z projektem:

• funkcja odstąpienia od umowy musi być odpowiednio wyróżniona i łatwo dostępna w okresie, w którym konsumentowi przysługuje prawo odstąpienia,
• funkcja powinna zawierać jednoznaczne sformułowanie, np. „odstąp od umowy tutaj”,
• konsument musi mieć możliwość wypełnienia wszystkich niezbędnych danych wymaganych do skutecznego złożenia oświadczenia o odstąpieniu,
• po złożeniu oświadczenia przedsiębiorca ma obowiązek niezwłocznie potwierdzić konsumentowi jego otrzymanie.
  
  

Obowiązek dotyczy wyłącznie sytuacji, w których umowa została zawarta za pomocą konkretnego interfejsu cyfrowego – to właśnie w nim musi zostać udostępniona funkcja odstąpienia.

‍

Co to oznacza dla firm?

• Przedsiębiorcy oferujący umowy konsumenckie online będą musieli dostosować swoje strony internetowe i aplikacje mobilne, aby umożliwiały odstąpienie od umowy bezpośrednio w interfejsie.
• Konieczne będzie zapewnienie, aby funkcja była widoczna, intuicyjna i dostępna przez cały okres ustawowego prawa odstąpienia.
• Firmy będą zobowiązane do wdrożenia mechanizmu automatycznego lub niezwłocznego potwierdzania otrzymania oświadczenia konsumenta.

‍

Zakres tych obowiązków wynika bezpośrednio z projektu ustawy i będzie miał zastosowanie po jego wejściu w życie, planowanym od 2026 roku.

Krajowa Izba Odwoławcza rozpatrywała odwołanie w postępowaniu prowadzonym przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie. Spór dotyczył prawidłowości oferty jednego z wykonawców, w której zakwestionowano poprawność informacji merytorycznych, w tym klasyfikacji usług i odniesień do przepisów podatkowych. Sprawa była istotna także dlatego, że wykonawca wskazał możliwość korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji przy przygotowaniu oferty.

‍

Stan faktyczny i zarzuty

Jedna z firm biorących udział w przetargu wniosła odwołanie od jego wyniku. Zarzuciła konkurentowi:

• posługiwanie się błędnymi kodami PKWiU,
• nieprawidłową klasyfikację świadczonych usług,
• błędne cytowanie interpretacji indywidualnych dotyczących podatku VAT,
• wewnętrzne sprzeczności w treści oferty.

‍

Wykonawca, którego dotyczyły zarzuty, zaprzeczył im, ale nie przedstawił dowodów na potwierdzenie prawidłowości swoich twierdzeń. Wskazał jednocześnie, że nawet jeśli przy sporządzaniu oferty korzystał z narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, nie jest to zakazane przez prawo zamówień publicznych.

‍

Ocena KIO

Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że:

• prawo zamówień publicznych co do zasady dopuszcza korzystanie z narzędzi takich jak programy oparte na sztucznej inteligencji,
• kluczowe znaczenie ma jednak rzetelność informacji zawartych w ofercie,
• w analizowanym przypadku przekazane informacje wprowadzały zamawiającego w błąd, niezależnie od tego, czy ich źródłem był błąd ludzki, czy użycie AI.

‍

W konsekwencji Izba uwzględniła zarzut wprowadzenia w błąd i wykluczyła wykonawcę z postępowania.

‍

Drugi zarzut – naruszenie obowiązków zawodowych

Odwołujący podniósł także, że wykonawca powinien zostać wykluczony jako podmiot, który w sposób zawiniony poważnie naruszył obowiązki zawodowe, podważając swoją uczciwość.

‍

KIO nie podzieliła tego stanowiska. Wskazała, że:

• błędy w ofercie wynikały z lekkomyślności lub niedbalstwa,
• nie można ich zakwalifikować jako zamierzonego działania ani rażącego niedbalstwa,
• w konsekwencji nie spełniają one przesłanek zastosowania szczególnie restrykcyjnej podstawy wykluczenia związanej z poważnym naruszeniem obowiązków zawodowych.

‍

Konkluzje Izby

KIO jednoznacznie wskazała, że podstawą wykluczenia wykonawcy nie było samo wykorzystanie narzędzi sztucznej inteligencji, lecz podanie nierzetelnych i wprowadzających w błąd informacji. Jednocześnie zaznaczyła, że jeżeli wykonawca będzie chciał ubiegać się o zamówienia publiczne w przyszłości, będzie zobowiązany do przeprowadzenia procedury samooczyszczenia.

‍

Co to oznacza dla firm?

• Korzystanie z narzędzi AI przy przygotowywaniu ofert w postępowaniach o zamówienia publiczne jest co do zasady dopuszczalne.
• Podanie informacji nierzetelnych lub wprowadzających w błąd może prowadzić do wykluczenia z postępowania, nawet jeśli nie towarzyszył temu zamiar naruszenia prawa.
• Błędy wynikające z niedbalstwa nie zawsze będą kwalifikowane jako „poważne naruszenie obowiązków zawodowych”, ale nie chronią przed innymi sankcjami przewidzianymi w prawie zamówień publicznych.
• Wykluczenie z postępowania może skutkować koniecznością zastosowania mechanizmu samooczyszczenia przed udziałem w kolejnych przetargach.

‍

Rzecznik Praw Obywatelskich przekazał Minister Zdrowia stanowisko krytyczne wobec projektu nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (nr UD274). Pismo jest efektem analizy projektu dokonanej przez Komisję Ekspertów ds. Ochrony Zdrowia Psychicznego i wskazuje na ryzyka systemowe oraz konstytucyjne wynikające z proponowanych zmian.

‍

Zmiana zasad przyjęcia do szpitala psychiatrycznego bez zgody

Projekt przewiduje rozszerzenie przesłanek przymusowej hospitalizacji poprzez dodanie tzw. przesłanki psychologicznej, obok dotychczasowych: medycznej i zagrożenia życia lub zdrowia. RPO podnosi, że nowa przesłanka opiera się na ocenie zdolności postrzegania rzeczywistości i kierowania własnym postępowaniem, co jest trudne do obiektywnej weryfikacji. Jednocześnie projekt nie zawiera uzasadnienia ani analizy skutków tak istotnej zmiany.

‍

Rozszerzenie pojęcia „choroba psychiczna” na „zaburzenia psychiczne”

W trybie wnioskowym przyjęcia do szpitala projekt zastępuje pojęcie „choroby psychicznej” terminem „zaburzenia psychiczne”. RPO wskazuje, że jest to pojęcie znacznie szersze, co prowadzi do rozszerzenia kręgu osób mogących zostać objętych przymusową hospitalizacją – bez wprowadzenia dodatkowych kryteriów ochronnych i bez uzasadnienia legislacyjnego.

‍

Stosowanie środków przymusu w domach pomocy społecznej

Projekt znosi obecny limit czasowy (8 godzin) stosowania unieruchomienia lub izolacji w domach pomocy społecznej i pozostawia decyzję w tym zakresie lekarzowi, bez ustawowego ograniczenia. RPO podkreśla, że brak limitu oraz brak odniesienia do wcześniejszych krytycznych raportów NIK i Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur rodzi ryzyko naruszeń praw osób z zaburzeniami psychicznymi.

‍

Kontrola osobista pacjentów

Projektowane przepisy dotyczące kontroli osobistej są – zdaniem RPO – fragmentaryczne i niepełne. Brakuje m.in. obowiązku wskazania przyczyny kontroli, możliwości zaskarżenia decyzji, zasad postępowania z odebranymi przedmiotami oraz gwarancji poszanowania godności pacjenta. Tak skonstruowana regulacja może prowadzić do nadużyć.

‍

Ocena ogólna projektu

RPO wskazuje, że mimo deklarowanego celu porządkowania terminologii projekt wprowadza zmiany o charakterze systemowym, pozostając jednocześnie niespójny i niekompletny. W konsekwencji może on prowadzić do regulacji trudnych lub niemożliwych do stosowania w praktyce oraz do naruszeń praw i wolności człowieka.

‍

Projekt ustawy o wzmocnieniu stosowania prawa do jednakowego wynagrodzenia kobiet i mężczyzn wprowadza konkretne mechanizmy mające ograniczyć lukę płacową. Przepisy koncentrują się na przejrzystości zasad wynagradzania, dostępie do informacji oraz raportowaniu różnic płacowych w większych organizacjach. Poniżej przedstawiono analizę rozwiązań wynikających wyłącznie z treści projektu.

‍

Obiektywne i neutralne kryteria wynagradzania

Zgodnie z art. 7 ust. 1 projektu ustawy pracodawca ma obowiązek określać kryteria ustalania wynagrodzeń, ich poziomów oraz wzrostu w sposób:

• obiektywny,
• neutralny pod względem płci,
• wykluczający bezpośrednią i pośrednią dyskryminację ze względu na płeć.

Dodatkowo pracodawca musi zapewnić pracownikom dostęp do informacji o stosowanych kryteriach ustalania wysokości płac. Oznacza to, że zasady wynagradzania nie mogą pozostawać niejawne dla osób zatrudnionych.

‍

Prawo do ujawniania informacji o wynagrodzeniu

Art. 11 ust. 1 projektu wprost zakazuje uniemożliwiania pracownikowi ujawniania informacji o własnym wynagrodzeniu, jeżeli odbywa się to w celu realizacji praw wynikających z zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Przepis ten ogranicza możliwość wprowadzania klauzul poufności dotyczących płac w zakresie, w jakim mogłyby one blokować dochodzenie równego wynagrodzenia.

‍

Sprawozdanie z luki płacowej

Projekt w art. 13 ust. 1 nakłada na pracodawców zatrudniających co najmniej 100 pracowników obowiązek sporządzania sprawozdania dotyczącego luki płacowej pomiędzy kobietami i mężczyznami.

‍

Dane te mają być wykorzystywane przez organ monitorujący do publikowania informacji o luce płacowej, co umożliwi porównywanie wyników pomiędzy podmiotami. Jeżeli luka płacowa osiągnie poziom 5%, pracodawca będzie zobowiązany do podjęcia skutecznych działań zaradczych w terminie sześciu miesięcy.

‍

Sankcje za naruszenie obowiązków

Projekt przewiduje odpowiedzialność wykroczeniową pracodawcy między innymi za:

• nieprzeprowadzenie oceny wartości stanowisk,
• odmowę udzielenia pracownikowi informacji o kryteriach ustalania wynagrodzeń.

‍

Za takie naruszenia grozi grzywna w wysokości od 3 000 do 50 000 zł.

‍

Co z tego wynika dla firm?

• Pracodawcy będą musieli sformalizować i udokumentować kryteria wynagradzania oraz wzrostu płac.
• Konieczne stanie się zapewnienie realnego dostępu pracowników do informacji o zasadach ustalania wynagrodzeń.
• Firmy zatrudniające co najmniej 100 osób muszą przygotować się na regularne raportowanie luki płacowej oraz ewentualne działania naprawcze przy przekroczeniu progu 5%.
• Brak realizacji obowiązków informacyjnych i analitycznych wiąże się z ryzykiem finansowym w postaci grzywien.

‍