Nowe Technologie i Branża IT
Aleksandra Maciejewicz
Aleksandra Maciejewicz
5 stycznia 2023

Patentowanie algorytmów i oprogramowania

Ponieważ często otrzymujemy pytania o to, czy w Unii Europejskiej (w tym w Polsce) możliwe jest patentowanie algorytmów lub oprogramowania, publikujemy przetłumaczone „Guidelines for Examination” Europejskiego Urzędu Patentowego, które zawierają ważne informacje w tym zakresie, w tym przykłady, jakie rozwiązania programistyczne są patentowalne. W treści znajdują się również linki do strony Europejskiego Urzędu Patentowego, na której znajdują się rozwinięcia niektórych wątków.

 

Metody matematyczne

 

Metody matematyczne odgrywają ważną rolę w rozwiązywaniu problemów technicznych we wszystkich dziedzinach technologii. Ich zdolność patentowa jest jednak wyłączona na mocy art. 52(2)(a) jeżeli zgłoszenie odnosi się do metody jako takiej (Art. 52(3)).

 

Wyłączenie obowiązuje w przypadku, gdy zgłoszenie dotyczy czysto abstrakcyjnej metody matematycznej i nie wymaga żadnych środków technicznych. Przykładowo, metoda wykonywania szybkiej transformacji Fouriera na danych zbiorczych, która nie określa wykorzystania środków technicznych, jest metodą matematyczną jako taką. Czysto abstrakcyjny obiekt lub koncepcja matematyczna, np. szczególny rodzaj obiektu geometrycznego lub grafu z węzłami i krawędziami, nie jest metodą, nie stanowi jednak wynalazku w rozumieniu art. 52(1), ponieważ nie ma charakteru technicznego.

 

Jeżeli zgłoszenie dotyczy metody wykorzystującej środki techniczne (np. komputer) lub urządzenia, jego przedmiot ma charakter techniczny jako całość i z tego względu jego zdolność patentowa nie jest wyłączona na mocy art. 52(2) i (3).

 

Zaledwie określenie technicznej natury danych lub parametrów metody matematycznej może samo w sobie nie być wystarczające, by zdefiniować wynalazek w rozumieniu art. 52(1). Nawet gdyby wynikająca metoda nie była uważana za czysto abstrakcyjną metodę matematyczną jako taką w rozumieniu art. 52(2)(a) i (3), może ona nadal wpisywać się w wyłączoną kategorię metod przeprowadzania procesów myślowych jako takich, jeżeli nie zakłada wykorzystania środków technicznych (art. 52(2)(c) i (3); patrz: GII, 3.5.1).

 

Po ustaleniu, że zdolność patentowa zgłaszanego przedmiotu jako całości nie jest wyłączona zgodnie z art. 52(2) i (3) i wobec tego przedmiot ten jest wynalazkiem w rozumieniu art. 52(1), zgłaszany przedmiot jest badany pod kątem innych wymogów zdolności patentowej, w szczególności nowości i poziomu wynalazczego (GI, 1).

 

Aby ocenić poziom wynalazczy, należy wziąć pod uwagę wszystkie cechy, które nadają wynalazkowi technicznego charakteru (GVII, 5.4). Jeżeli zgłaszany wynalazek oparty jest na metodzie matematycznej, ocenia się, czy metoda matematyczna ma znaczenie dla technicznego charakteru wynalazku.

 

Metoda matematyczna może mieć znaczenie dla technicznego charakteru wynalazku, tj. mieć wpływ na wywołanie skutku technicznego służącego jakiemuś przeznaczeniu technicznemu, poprzez jej zastosowanie w jakiejś dziedzinie technologii i/lub dostosowanie do określonej realizacji technicznej (T 2330/13). Kryteria oceny tych dwóch sytuacji wyjaśniono poniżej.

 

Realizacje techniczne

 

Oceniając znaczenie metody matematycznej dla technicznego charakteru wynalazku, należy wziąć pod uwagę, czy metoda, w kontekście wynalazku, wywołuje skutek techniczny służący jakiemuś przeznaczeniu technicznemu.

 

Przykłady wkładów technicznych metody matematycznej:

kontrolowanie określonego systemu lub procesu technicznego, np. aparatury rentgenowskiej lub procesu chłodzenia stali;

określanie na podstawie pomiarów wymaganej liczby przejść maszyny zagęszczającej w celu uzyskania pożądanej gęstości materiału;

poprawa lub analiza cyfrowego dźwięku, obrazu lub wideo, np. usuwanie szumu, wykrywanie osób na obrazie cyfrowym, szacowanie jakości przesyłanego cyfrowego sygnału audio;

oddzielanie źródeł w sygnałach mowy; rozpoznawanie mowy, np. mapowanie danych wejściowych wprowadzonych za pomocą mowy do danych wyjściowych w formie tekstowej;

kodowanie danych w celu niezawodnego i/lub efektywnego przesyłania lub przechowywania (i odpowiednie dekodowanie), np. kodowanie korekcji błędów danych do transmisji przez zaszumiony kanał, kompresja dźwięku, obrazu, wideo lub danych z czujników;

kodowanie/dekodowanie lub podpisywanie komunikatów elektronicznych; generowanie kluczy w systemie kryptograficznym RSA;

optymalizacja rozkładu obciążenia w sieci komputerowej;

określanie wydatku energetycznego podmiotu poprzez przetwarzanie danych uzyskanych z czujników fizjologicznych; wyprowadzanie temperatury ciała podmiotu z danych uzyskanych z detektora temperatury ucha;

dostarczanie przybliżonego genotypu na podstawie analizy próbek DNA, jak również jego przedziału ufności w celu ilościowego określenia jego wiarygodności;

dostarczanie diagnozy medycznej przez zautomatyzowany system przetwarzający pomiary fizjologiczne.

 

Przeznaczenie ogólne, takie jak „kontrolowanie systemu technicznego” nie wystarczy, by stanowić o charakterze technicznym metody matematycznej. Przeznaczenie techniczne musi być szczególne.

 

Ponadto sam fakt, że metoda matematyczna może służyć przeznaczeniu technicznemu, również nie jest wystarczający. Zgłoszenie ma być funkcjonalnie ograniczone do przeznaczenia technicznego, w sposób wyraźny lub domniemany. Można to osiągnąć, ustanawiając wystarczający związek pomiędzy przeznaczeniem technicznym i krokami metody matematycznej, na przykład poprzez określenie, w jaki sposób dane wejściowe i wyjściowe sekwencji kroków matematycznych odnoszą się do przeznaczenia technicznego, tworząc związek przyczynowy pomiędzy metodą matematyczną a skutkiem technicznym.

 

Określenie rodzaju danych wejściowych do metody matematycznej nie musi oznaczać, że metoda matematyczna ma znaczenie dla technicznego charakteru wynalazku (T 2035/11T 1029/06T 1161/04).

 

Jeżeli kroki metody matematycznej są wykorzystywane do wyprowadzania lub przewidywania stanu fizycznego istniejącego rzeczywistego przedmiotu z pomiarów właściwości fizycznych, jak w przypadku pomiarów pośrednich, kroki te stanowią wkład techniczny bez względu na sposób wykorzystania wyników.

 

Implementacje techniczne

 

Metoda matematyczna może również mieć znaczenie dla technicznego charakteru wynalazku niezależnie od zastosowania technicznego, gdy zgłoszenie dotyczy szczególnej realizacji technicznej metody matematycznej, a metoda matematyczna jest szczególnie dostosowana do tej realizacji w taki sposób, że jej projekt motywowany jest względami technicznymi wewnętrznego funkcjonowania systemu lub sieci komputerowej (T 1358/09G 1/19). Może to mieć miejsce, jeżeli metoda matematyczna jest zaprojektowania tak, by wykorzystywać szczególne właściwości techniczne systemu technicznego, w którym jest wdrażana, by spowodować skutek techniczny, taki jak efektywne wykorzystanie pojemności pamięci komputera lub przepustowości sieci. Przykładowo, dostosowanie algorytmu redukcji wielomianowej w celu wykorzystania przesunięć rozmiaru słów dopasowanych do rozmiaru słów w sprzęcie komputerowym oparte jest na takich względach technicznych i może mieć znaczenie dla wywołania skutku technicznego – wydajnej implementacji sprzętowej wspomnianego algorytmu. Kolejnym przykładem jest przypisywanie wykonania kroków treningowych algorytmu uczenia maszynowego, które wymagają dużej ilości danych, na procesorze graficznym (GPU) oraz kroków przygotowawczych na standardowej jednostce centralnej (CPU), tak aby wykorzystać architekturę równoległą platformy obliczeniowej. Aby ta metoda matematyczna miała znaczenie dla technicznego charakteru, zgłoszenie powinno dotyczyć realizacji kroków na GPU i CPU.

 

Wydajność obliczeniowa

 

Jeżeli metoda matematyczna nie służy przeznaczeniu technicznemu, a zgłaszana implementacja techniczna nie wykracza poza ogólną implementację techniczną, metoda matematyczna nie ma znaczenia dla technicznego charakteru wynalazku. W takim przypadku nie wystarczy, że metoda matematyczna jest pod względem algorytmu bardziej skuteczna niż wcześniejsze metody matematyczne, by ustanowić skutek techniczny (patrz także: GII, 3.6).

 

Jeżeli jednak zostanie ustalone, że metoda matematyczna wywołuje skutek techniczny dzięki jej zastosowaniu w jakiejś dziedzinie technologii i/lub dostosowaniu do szczególnej realizacji technicznej, wydajność obliczeniową kroków wpływających na taki ustalony skutek techniczny należy uwzględnić przy ocenie stopnia wynalazczości. Przykładowe przypadki, gdzie poprawa wydajności obliczeniowej kwalifikuje się jako skutek techniczny – patrz: GII, 3.6.4.

 

Masz pytania? Napisz do nas: biuro@lawmore.pl

 

 

Obraz Mohamed Hassan z Pixabay

Podziel się

Artykuły

Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie

Zapisz się do naszego newslettera

facebook twitter linkedin search-icon close-icon