Branża Kreatywna
Katarzyna Olszak
Katarzyna Olszak
5 maja 2016

Formy zatrudnienia w startupie

Każdy startup prędzej czy później stanie wobec wyzwania pozyskania do zespołu dodatkowych osób. Wybór odpowiedniej formy zatrudnienia jest kluczowy, chociażby z tego powodu, że nieprawidłowa forma w kontekście rodzaju i sposobu wykowywanych obowiązków, może spowodować wiele problemów technicznych, prawnych i finansowych. Każdorazowo należy pamiętać, iż to nie tytuł umowy, lecz jej treść stanowi o jej rodzaju. Warto więc zapoznać się z najważniejszymi różnicami istniejącymi między formami zatrudnienia w startupie tj. umowami, na podstawie których takie zatrudnienie powstaje.

Sprawdź również: obsługa prawna startupów

Umowy cywilnoprawne:

Umowami cywilnoprawnymi, z którymi najczęściej można spotkać się podczas zatrudniania w startupach, bez wątpienia są umowa o dzieło oraz umowa zlecenie. Obie z tych umów uregulowane zostały Kodeksie Cywilnym (dalej jako: KC).

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie (wykonawca) zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia,

Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie (zleceniobiorca) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (zleceniodawcy).

Ps. Umowa zlecenia jest często utożsamiana z umową o świadczenie usług. Niebezpodstawnie – do umowy o świadczenie usług przepisy o zleceniu stosujemy odpowiednio.

Tym, co odróżnia wskazane umowy jest przede wszystkim fakt, iż umowa o dzieło jest umową rezultatu natomiast umowa zlecenie jest umową starannego działania. Co to oznacza? W przypadku umowy rezultatu (tj. umowy o dzieło) przyjmujący zamówienie zobowiązany jest, aby jego działania doprowadziły do konkretnego, weryfikowalnego rezultatu, jakim jest wykonanie oznaczonego w umowie dzieła.  Z kolei umowa starannego działania również zakłada osiągnięcie rezultatu (jakim jest dokonanie określonej czynności), jednak w razie nieosiągnięcia tego rezultatu, ale dołożenia należytej staranności przy wykonywaniu czynności, zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania.

 

Umowa o dzieło, czyli umowa rezultatu: wykonanie projektu graficznego plakatu, sporządzenie analizy ekonometrycznej, sporządzenie sprawozdania finansowego za rok obrotowy 2015 przez biuro rachunkowe, wykonanie dwóch koszul według szablonu

Umowa zlecenia, czyli umowa starannego działania: zarządzanie kanałami social media, aktualizowanie baz danych, obsługa księgowa spółki, wykonywanie poprawek krawieckich

 

Umowę zlecenia od umowy o dzieło odróżnia również element osobistego zaufania między stronami, którego brakuje w umowie o dzieło. W konsekwencji zleceniobiorca zobowiązany jest do osobistego wykonywania umowy zlecenie. Wyjątkowo przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej, ale tylko wtedy, gdy wynika to z umowy lub gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. Z kolei w ramach umowy o dzieło przyjmujący zamówienie nie musi wykonywać umowy osobiście, chyba że zostało to zastrzeżone w umowie.

Duże znaczenie dla niektórych ma również to, że w odniesieniu do umów cywilnoprawnych nie obowiązują przepisy wyznaczające minimalne wynagrodzenie. Ponadto, jeśli strony nie określiły w umowie dni wolnych to nie przysługują one zarówno zleceniobiorcy, jak i przyjmującemu zamówienie w umowie o dzieło.

Podpisując jedną z umów cywilnoprawnych należy upewnić się, iż jest to właściwa forma zatrudnienia również ze względu na konsekwencje w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych. Zleceniobiorca podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i zdrowotnemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu wypadkowemu. Z kolei obowiązek ubezpieczenia społecznego nie obejmuje zatrudnionych na umowie o dzieło.

Pamiętajmy też, iż osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia albo umowy o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zlecenia nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, jeżeli są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat. 

Na gruncie podatkowym zarówno do umowy zlecenie jak i umowy o dzieło stosuje się 20% koszty uzyskania przychodu. Oczywiście zdarza się również możliwość zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodu – dotyczy to głównie umów dotyczących czynności, które są przedmiotem ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, o czym dokładniej w ustawie o PIT.

 

Kilka wskazówek jak nie zawrzeć umowy zlecenia zamiast umowy o dzieło:

  1. dobrze skonkretyzuj przedmiot umowy, czyli jakie konkretnie dzieło ma być rezultatem wykonania umowy (możesz to zrobić za pomocą specyfikacji np. jakościowo-techniczna);
  2. nie wskazuj jako dzieła powtarzalnej, prostej czynności;
  3. nie kieruj i nie nadzoruj prac wykonawcy;
  4. wymagaj samoistności dzieła – końcowy efekt umowy powinien być eksploatowany po jej zakończeniu bez konieczności udziału wykonawcy;
  5. podkreśl weryfikowalność dzieła (np. kiedy możesz odmówić odbioru z uwagi na niespełnienie określonych parametrów albo zażądać wprowadzenia poprawek do dzieła) zakończoną podpisaniem protokołu odbioru;
  6. uzależnij wynagrodzenie od rezultatu wykonania umowy.

Umowa o pracę:

Kolejną formą zatrudnienia jest uregulowana w Kodeksie pracy (dalej jako: KP) umowa o pracę. Jak stanowi art. 22 § 1 KP:

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a procodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Decydując się na zatrudnienie danej osoby na podstawie umowy cywilnoprawnej, należy pamiętać iż zatrudnienie w warunkach opisanych w art. 22 § 1 KP de facto jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Po prostu nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy określonych w art. 22 § 1 KP. Naruszenie tych przepisów stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, a pracodawca naraża się na karę grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Bez wątpienia umowa o pracę jest najbardziej pożądaną formą zatrudnienia. KP zapewnia pracownikowi przywileje oraz szerszą ochronę. Poczynając od norm czasu pracy, dni wolnych od pracy, minimalnego wynagrodzenia, a kończąc na ochronie przed mobbingiem czy dyskryminacją, a także ochroną w trakcie ciąży.

Podstawową różnicą między obiema formami zatrudnienia jest fakt, iż stosunek pracy charakteryzuje się podporządkowaniem pracownika pracodawcy, podczas gdy umowy cywilnoprawne cechuje równorzędność podmiotów stosunku. Ponadto pracownik obowiązany jest wykonywać pracę osobiście w określonym czasie pracy i zawsze przysługuje mu wynagrodzenie.

W odniesieniu do prawa ubezpieczeń społecznych należy pamiętać, iż stosunek pracy stanowi podstawę do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, zdrowotnego oraz wypadkowego. Pracodawca jest również obowiązany przeprowadzić szkolenie BHP, a także ponosić koszty badań wstępnych, okresowych jak i kontrolnych pracownika.

W razie rozwiązania umowy o pracę konieczne jest przestrzeganie obowiązujących okresów wypowiedzenia. Umowy cywilnoprawne cechuje natomiast większa swoboda w zakresie możliwości rozwiązania stosunku prawnego istniejącego między stronami.

 

Kilka wskazówek, co odróżni umowę zlecenia od umowy o pracę:

  1. daj wykonawcy swobodę i samodzielność w zakresie organizowania swojej pracy,
  2. nie określaj godzinowo wymiaru czasu wykonywania obowiązków wykonawcy,
  3. nie wskazuj miejsca wykonywania prac,
  4. nie zastrzegaj swojego kierownictwa nad pracami wykonawcy,
  5. wskaż, że umowa nie musi być wykonywania osobiście, z zastrzeżeniem, iż wyrazisz wcześniej pisemną zgodę na zastępcę,
  6. uzależnij wysokość wynagrodzenia od rzeczywistego czasu wykonywania usług.

 

Ustawodawca proponuje wiele form prawnych, w jakich nastąpić może zatrudnienie – poczynając od umowy o pracę przez różne rodzaje umów cywilnoprawnych.  Przed podjęciem konkretnych kroków do zatrudnienia danej osoby warto upewnić się, iż nie popełniamy błędu, który może zaszkodzić naszemej firmie nie tylko pod względem wizerunkowym, ale również finansowym.

Jeżeli chcemy mieć pewność w kwestii formy prawnej, na podstawie której zatrudniamy naszego pracownika, mamy możliwość wystąpienia do ZUS z wnioskiem o pisemną interpretację konkretnej umowy. Interpretacja taka to koszt 40 PLN. Niewiele, a pozwoli nam uniknąć ewentualnej kary.

Podziel się

Artykuły

Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie

Zapisz się do naszego newslettera

facebook twitter linkedin search-icon close-icon